Wirtualna rzeczywistość (VR) coraz silniej zaznacza swoją obecność na uczelniach i przyciąga uwagę wykładowców oraz studentów. Instytucje akademickie korzystają z niej podczas tworzenia realistycznych scenariuszy laboratoriów i ćwiczeń, prowadzenia eksperymentów naukowych oraz wdrażania rozwiązań edukacyjnych, które biorą pod uwagę różnorodność stylów uczenia się. Dzięki VR zajęcia zyskują nową energię, a uczestnicy mogą trenować umiejętności praktyczne w kontrolowanym, lecz jednocześnie angażującym środowisku. Tego typu podejście odmienia sposób studiowania i wnosi świeżość do programów kształcenia.

Jak technologia VR wzbogaca edukację na poziomie uniwersyteckim?

Studenci korzystający z wirtualnej rzeczywistości zyskują dostęp do sytuacji, których dotąd nie mogli doświadczyć w rzeczywistości offline. VR pozwala trenować rozmaite podejścia i techniki w symulacjach oddających realne warunki, a elastyczne narzędzia dydaktyczne wspierają naukę dostosowaną do konkretnych celów – zarówno w zakresie precyzyjnych manewrów chirurgicznych, jak i podczas pracy nad złożonymi rozwiązaniami technicznymi.

Taki kontakt z materiałem odciąga uwagę od powtarzalnych schematów i pobudza wyobraźnię. Wirtualna rzeczywistość, działając na wiele zmysłów i angażując emocje, przyspiesza oraz zwiększa efektywność przyswajania nowych informacji. Studenci nie tylko zapamiętują więcej, lecz także zdobywają umiejętności, które liczą się podczas przyszłych rekrutacji i w codziennej pracy zawodowej.

Wykorzystanie VR na uniwersytetach

Inżynieria i architektura

Nowe technologie zmieniają podejście do edukacji inżynierskiej i architektonicznej. Wirtualna rzeczywistość pozwala studentom na praktyczne ćwiczenia związane z projektowaniem maszyn i mostów, oceną efektywności energetycznej budynków oraz przygotowywaniem przestrzennych wizualizacji, które ułatwiają porozumienie z inwestorami. Korzystając z VR, uczestnicy zajęć lepiej rozumieją poszczególne etapy realizacji projektów i szybciej dostrzegają ewentualne błędy.

• IrisVR – ten program pozwala przenieść modele z aplikacji CAD, w tym AutoCAD lub Revit, do przestrzeni VR. Studenci wchodzą w interakcję z projektem, analizują proporcje i użyteczność, a jednocześnie na bieżąco wprowadzają zmiany bez konieczności rozpoczynania prac od nowa.
• Weryfikacja konstrukcji – VR oferuje możliwość testowania odporności konstrukcji na przeciążenia, oddziaływanie zjawisk sejsmicznych i działanie systemów wentylacji. Dzięki temu studenci głębiej poznają zależności między warunkami zewnętrznymi a poziomem bezpieczeństwa oraz wygodą korzystania z obiektów architektonicznych.
• Aranżacja przestrzeni w 3D – aplikacja Arkio daje szansę na szybkie tworzenie i edytowanie projektów architektonicznych w środowisku wirtualnym. Użytkownicy testują układ pomieszczeń, zmieniają detale wykończeniowe i badają relacje między poszczególnymi elementami bez ograniczeń związanych z kosztami czy materiałami.

Aranżacja wnętrz

Aplikacje VR najnowszej generacji znacząco przyspieszają pracę projektantów, umożliwiając tworzenie wizualizacji o niezwykłej szczegółowości i natychmiastową korektę elementów projektu. Narzędzia Enscape czy Twinmotion pozwalają na swobodne przemieszczanie się po wirtualnych wnętrzach – od razu widać rozmieszczenie mebli, położenie drzwi czy charakter zastosowanego oświetlenia. Klient może nie tylko zobaczyć projekt, lecz – niemal dosłownie – wejść do środka i poczuć przestrzeń jeszcze przed jej powstaniem.

Zestawienie technologii VR z systemem BIM umożliwia jeszcze dokładniejsze analizy oraz planowanie przestrzeni z dużą precyzją. Konsultacje prowadzone w interaktywnym środowisku sprzyjają lepszemu zrozumieniu między projektantami a klientami czy wykonawcami, ponieważ każda strona zyskuje wgląd w szczegóły projektu i jego możliwe warianty. Aplikacja VR Sketch daje studentom szansę przetestowania różnych rozwiązań przestrzennych w środowisku przypominającym rzeczywistość. Dzięki symulacjom oświetlenia można z wyprzedzeniem ocenić, jak światło – zarówno naturalne, jak i sztuczne – wpłynie na wygląd i atmosferę wnętrza.

Wirtualna rzeczywistość znajduje również szerokie zastosowanie w architekturze krajobrazu, gdzie umożliwia realistyczne odwzorowanie terenów zielonych, ogrodów, parków czy przestrzeni publicznych jeszcze przed rozpoczęciem prac w terenie. Dzięki temu  projektanci mogą sprawdzić, jak poszczególne elementy kompozycji – takie jak alejki, zbiorniki wodne, nasadzenia roślin czy mała architektura – będą się prezentować w różnych porach dnia i roku. VR pozwala również symulować oświetlenie ogrodu – zarówno naturalne, jak i sztuczne – co umożliwia precyzyjne zaplanowanie efektów świetlnych, takich jak podkreślenie drzew, ścieżek czy elementów dekoracyjnych.

Nauki medyczne

Wirtualna rzeczywistość podnosi jakość kształcenia przyszłych lekarzy. Oferuje im warunki do bezpiecznego rozwoju praktycznych kompetencji, z wyłączeniem interakcji z realnymi pacjentami.

• Touch Surgery to aplikacja, która przenosi studenta w realia sali operacyjnej. Uczestnik przeprowadza zabiegi medyczne, między innymi laparoskopię oraz operacje na sercu, mając pełną kontrolę nad przebiegiem działań. Program analizuje ruchy użytkownika, wyciąga wnioski i wskazuje obszary do poprawy.
• Symulacje nagłych przypadków medycznych odtwarzają sytuacje o wysokim poziomie stresu, jak utrata przytomności, poród z powikłaniami lub skutki poważnych urazów. Trening w takich warunkach uczy nie tylko techniki, ale też szybkiej analizy i działania pod presją.
• AnatomyX daje możliwość poznawania anatomii w zupełnie nowy sposób. Trójwymiarowa wizualizacja układów mięśni, kości i naczyń sprawia, że studenci lepiej rozumieją, jak współdziałają poszczególne elementy organizmu.

Wirtualna rzeczywistość znajduje też zastosowanie w rehabilitacji neurologicznej – angażuje pacjentów w ćwiczenia ruchowe wspomagające powrót do sprawności. Oprócz tego umożliwia przeprowadzanie szkoleń z zakresu komunikacji z chorymi oraz eksperymentowanie z efektami farmakoterapii w kontrolowanym, wirtualnym środowisku.

Nauka języków obcych

Wirtualna rzeczywistość otwiera przed studentami nową drogę do opanowania języków obcych, opartą na pełnym wejściu w świat naturalnej komunikacji.

• Mondly VR oferuje użytkownikom zestaw realistycznych dialogów, które osadzone są w codziennych sytuacjach. Spotkania z wirtualnymi postaciami podczas zakupów, w hotelu czy przy stoliku w restauracji rozwijają słownictwo i uczą, jak odnaleźć się w kontekście kulturowym.
• W przypadku FluentWorlds nauka przypomina rozgrywkę – użytkownik przemieszcza się po cyfrowych miastach i prowadzi konwersacje, które uczą reagowania w czasie rzeczywistym. To forma edukacji, która zachęca do aktywnego używania języka i poprawia płynność wypowiedzi.
• Engage VR stwarza przestrzeń dla zdalnych spotkań językowych – uczestnicy prowadzą rozmowy w parach lub biorą udział w grupowych ćwiczeniach pod okiem prowadzącego. Tego typu sesje pomagają przełamać blokady i oswoić się z mówieniem w języku obcym.

Technologia pozwala też przygotować się na trudniejsze momenty – na przykład kontakt z lekarzem podczas podróży w obcym kraju. Scenariusze tego typu uczą odpowiednich reakcji i budują pewność własnych umiejętności. Studenci, którzy wiążą przyszłość z medycyną czy prawem, mogą dodatkowo przyswoić słownictwo branżowe. Połączenie praktycznych kompetencji z nauką języka trafia w potrzeby młodego pokolenia i dobrze wpisuje się w oczekiwania rynku pracy.

Nauki społeczne i humanistyczne

Technologia rzeczywistości wirtualnej daje studentom kierunków humanistycznych szansę pogłębienia wiedzy o przeszłości, różnorodnych kulturach oraz sztuce w jej wielu odsłonach.

• TimeLooper umożliwia cofnięcie się w czasie i znalezienie się pośród rycerzy średniowiecznego świata czy obywateli starożytnego imperium rzymskiego. Studenci obserwują, jak wyglądała codzienność, zmagania społeczne oraz zbrojne konflikty, zanurzając się w wirtualnym obrazie przeszłości.
• Dzięki aplikacji Google Arts & Culture VR można odbywać wizyty w renomowanych muzeach i galeriach rozmieszczonych na kilku kontynentach. Studenci zyskują dostęp do zbiorów, które w tradycyjnych warunkach pozostają poza zasięgiem podróży edukacyjnych, i mają możliwość przyjrzenia się detalom dzieł stworzonych przez największych mistrzów malarstwa.
• Edukacyjne narzędzia VR pozwalają także wziąć udział w rekonstrukcjach przełomowych momentów historii – między innymi desantu w Normandii w czasie II wojny światowej lub protestu prowadzonego przez Martina Luthera Kinga w stolicy USA.

Innowacyjne projekty wprowadzają studentów również w światy inspirowane literaturą, pozwalając analizować dzieła poprzez bezpośrednie zanurzenie w ich przestrzeni. Ponadto odbywają się zajęcia artystyczne, gdzie uczestnicy tworzą własne prace w trójwymiarowym środowisku cyfrowym, rozwijając umiejętności twórcze i artystyczne.

Nauki ścisłe i przyrodnicze

Technologia VR wprowadza studentów w zupełnie nowe możliwości poznawcze, zapewniając dostęp do przestrzeni i procesów niedostępnych w codziennym otoczeniu.

• Universe Sandbox przenosi odbiorców w sam środek kosmosu – pozwala eksperymentować z ruchem planet, zaglądać w głąb galaktyk i obserwować spektakularne zjawiska astrofizyczne, jak kolizje ciał niebieskich czy tworzenie się czarnych dziur.
• Tilt Brush, narzędzie stworzone z myślą o twórczości wizualnej, umożliwia budowanie przestrzennych modeli zjawisk fizycznych – użytkownicy mogą przy jego pomocy unaocznić sobie przebieg fal elektromagnetycznych albo rozkład elektronów w atomach.
• W The Body VR uczestnicy zaglądają do wnętrza ludzkiego ciała – śledzą przepływ krwi, przyglądają się metabolizmowi komórek i obserwują działanie systemu nerwowego z niespotykaną dotąd precyzją.

Studenci korzystają też z symulacji obrazujących procesy klimatyczne, poznają skutki wzrostu temperatury dla rozmaitych ekosystemów oraz nurkują w wirtualnych oceanach. W nowoczesnych pracowniach VR przeprowadzają eksperymenty chemiczne i fizyczne, mając pełną kontrolę nad każdym etapem – bez ryzyka i bez ograniczeń typowych dla sal laboratoryjnych.

Popularne i nowoczesne narzędzia VR w kształceniu

Nowoczesne narzędzia VR coraz mocniej zaznaczają swoją obecność na uczelniach, oferując wiele możliwości zarówno wykładowcom, jak i studentom. ClassVR to system, który pozwala prowadzącym elastycznie kształtować przebieg zajęć i dopasować treści do konkretnego kierunku. Uczestnicy mogą w jednej chwili znaleźć się w sercu pustyni i zwiedzać piramidy faraonów, a chwilę później z bliska przyglądać się mechanizmom odpowiedzialnym za produkcję energii z wiatru.

Google Expeditions przenosi użytkowników w pełne kontrastów środowiska – od dzikich, zielonych obszarów Amazonii, przez rozżarzone wnętrza wulkanów, aż po ciemne, niedostępne strefy pod powierzchnią oceanów. Z kolei zSpace oferuje interaktywne podejście do nauk ścisłych – umożliwia szczegółową analizę struktur biologicznych, fizycznych i chemicznych oraz samodzielne przeprowadzanie doświadczeń w warunkach cyfrowego laboratorium.

Jak VR staje się częścią edukacji wyższej?

VR First to międzynarodowe przedsięwzięcie, które zachęca uczelnie do zakładania wyspecjalizowanych przestrzeni edukacyjnych opartych na technologii wirtualnej rzeczywistości. Studenci oraz wykładowcy zyskują dzięki temu dostęp do najnowszych narzędzi, mogąc wykorzystywać je w połączeniu z metodami znanymi ze standardowego nauczania. Takie połączenie sprzyja pracy nad projektami, które wymagają współpracy przedstawicieli różnych dyscyplin.

Z kolei w polskim systemie szkolnictwaLaboratoria Przyszłościwprowadzają nowy sposób myślenia o edukacji – umożliwiają zakup nowoczesnego wyposażenia, w tym rozwiązań VR. Dzięki przyznanym środkom uczniowie korzystają z interaktywnych technologii, rozwijają twórcze podejście do nauki i uczą się funkcjonować w środowisku, które łączy klasyczne metody z cyfrowymi narzędziami.

Wdrażanie VR do edukacji – proces pełen wyzwań

Zastosowanie VR w uczelnianej rzeczywistości często napotyka na trudności związane z kosztami oraz kwestiami technicznymi. Sprzęt do prowadzenia zajęć w tej technologii wiąże się z dużym obciążeniem dla budżetu – potrzebne są nie tylko gogle, ale i modernizacja infrastruktury. W codziennym użytkowaniu pojawiają się również zjawiska utrudniające pracę, jak choroba symulatorowa studentów czy brak ujednoliconych rozwiązań, które pozwoliłyby w pełni wykorzystać potencjał VR.

Wiele osób prowadzących zajęcia potrzebuje szkoleniowego wsparcia, które pozwoli im swobodnie korzystać z narzędzi VR podczas pracy ze studentami. Bez udziału w odpowiednich kursach trudno oczekiwać, że poprowadzą oni zajęcia w sposób sprawny i angażujący. Niedobór odpowiednich umiejętności nie sprzyja wykorzystaniu pełni możliwości, jakie niesie technologia, i może osłabić tempo rozwoju badań łączących różne obszary wiedzy.

Podsumowanie

Wirtualna rzeczywistość coraz śmielej wkracza do świata akademickiego, zdobywając uznanie zarówno wśród wykładowców, jak i studentów. Interaktywne środowiska VR pozwalają uczestnikom zajęć na samodzielne eksperymentowanie, rozwijanie kompetencji poprzez działanie i zanurzanie się w skomplikowanych zjawiskach, które dotąd pozostawały poza zasięgiem standardowych metod dydaktycznych. Zamiast biernego przyswajania informacji, studenci doświadczają nauki z bliska i uczą się na błędach bez ryzyka rzeczywistych konsekwencji. Wprawdzie pełne wdrożenie tych rozwiązań w uczelnianych programach kształcenia wciąż wiąże się z barierami technologicznymi i organizacyjnymi, jednak tempo, w jakim rozwijają się narzędzia VR, nie pozostawia wątpliwości co do ich wpływu na przyszłość nauki.

Źródła:

• https://komfort.pl/
• https://www.gov.pl/web/laboratoria
• https://www.sciencedirect.com
• https://pl.wikipedia.org/

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.
Autor: Joanna Ważny