Porzucenie studiów to dla wielu młodych osób jeden z najbardziej obciążających momentów w życiu. Zmiana ta wiąże się z lękiem przed oceną otoczenia, oczekiwaniami rodziny i przekonaniem, że rezygnacja oznacza porażkę. Presja społeczna może sparaliżować, a mimo to coraz więcej studentów podejmuje taki krok. Raport Zjawisko drop-outu na polskich uczelniach pokazuje, że w latach 2012–2020 aż 40% rozpoczętych kierunków nie zakończyło się uzyskaniem dyplomu. Aby zrozumieć ten proces, trzeba przyjrzeć się psychologicznym mechanizmom, które mu towarzyszą. Dopiero wtedy można rozpoznać, czy rezygnacja jest wynikiem przemyślanej decyzji, czy też próbą ucieczki od emocjonalnego kryzysu.

Dlaczego studenci przerywają naukę?

W powszechnej opinii przerwanie studiów bywa utożsamiane z brakiem ambicji lub lenistwem. W rzeczywistości sytuacja jest znacznie bardziej złożona. Za takim krokiem kryje się zwykle wiele czynników – od wypalenia, przez problemy rodzinne, po brak poczucia sensu dalszej nauki. To nie pojedynczy impuls, ale szereg doświadczeń prowadzi do momentu, gdy student czuje się bezradny. Lepsze zrozumienie przyczyn może pomóc uczelniom tworzyć środowisko, w którym młodzi ludzie odzyskują motywację i dostają wsparcie, zanim podejmą decyzję o odejściu.

Przeciążenie emocjonalne i psychiczne

Coraz więcej osób porzuca studia z powodu kłopotów ze zdrowiem psychicznym. Wysokie tempo nauki, wymagający materiał i nieustanna ocena ze strony wykładowców tworzą napięcie trudne do zniesienia. Do tego dochodzi konieczność budowania nowych relacji i odnalezienia się w środowisku pełnym presji. Osoby szczególnie wrażliwe, skłonne do zaburzeń lękowych lub depresyjnych, zmagają się w takich warunkach z ogromnym ciężarem.

W rezultacie pojawia się zjawisko wypalenia akademickiego. Studenci tracą energię, czują znużenie i niechęć do nauki, coraz trudniej im się skoncentrować, a wiarę w swoje możliwości zastępuje poczucie bezsilności. Gdy zmęczenie przeradza się w depresję, nawet proste czynności stają się wyzwaniem. Wówczas decyzja o przerwaniu nauki nie jest aktem słabości, lecz próbą ochrony zdrowia psychicznego i odzyskania równowagi.

Rozbieżność między oczekiwaniami a rzeczywistością

Jednym z częstych powodów rezygnacji jest rozczarowanie studiami. Dane Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB) wskazują, że najczęściej przyczyną odejścia jest brak satysfakcji z kierunku oraz trudności w łączeniu nauki z pracą. Wiele osób wybiera studia pod wpływem opinii rodziny, chwilowej mody lub niepełnej wiedzy o rynku pracy. Gdy rzeczywistość okazuje się inna niż wyobrażenia, pojawia się frustracja i utrata sensu.

Część studentów odkrywa, że zajęcia są przepełnione teorią, a program nie nadąża za potrzebami współczesnego rynku. Innych zniechęca chaos organizacyjny lub przestarzałe metody nauczania. Kiedy młody człowiek dostrzega, że inwestuje czas w coś, co nie daje realnej wartości, motywacja gwałtownie maleje. W takiej sytuacji decyzja o zakończeniu studiów może być przejawem dojrzałości i odwagi – znakiem, że potrafi przyznać się do błędu i poszukać ścieżki bliższej własnym aspiracjom.

Trudności finansowe

Nie każdy ma dobre warunki na starcie. Studenci z mniejszych miejscowości lub rodzin o ograniczonych dochodach często muszą zmierzyć się z wysokimi kosztami życia w mieście akademickim. Wynajem mieszkania, transport, wyżywienie i materiały do nauki to wydatki, które nierzadko przekraczają ich możliwości, nawet przy wsparciu rodziny lub stypendium.

Wielu z nich decyduje się na pracę zarobkową. Połączenie etatu z zajęciami dziennymi bywa niemal nierealne, a tryb zaoczny, choć bardziej elastyczny, wymaga opłat za czesne. W rezultacie studenci koncentrują się na zdobyciu dochodu, odsuwając naukę na dalszy plan. Stabilność finansowa staje się ważniejsza niż rozwój akademicki, a rezygnacja z uczelni może być efektem konieczności, nie braku ambicji.

Zmiana priorytetów i wartości

Lata studiów to okres intensywnych przemian. W tym czasie rodzą się nowe cele, marzenia i potrzeby, które często zmieniają dotychczasowe plany. Niektórzy rezygnują, bo dostają propozycję dobrze płatnej pracy i chcą rozpocząć karierę szybciej niż przewidywali. Inni angażują się w autorski projekt lub własny biznes, który wymaga pełnego skupienia. Są też osoby, które odkrywają pasję niezwiązaną z kierunkiem i pragną całkowicie poświęcić się temu, co naprawdę je interesuje. Wówczas studiowanie przestaje mieć sens.

Zdarza się również, że powodem rezygnacji są okoliczności niezależne od woli studenta – choroba bliskiego, konieczność opieki nad rodziną czy problemy osobiste. Każda z tych sytuacji potrafi całkowicie zmienić perspektywę. W takich momentach odejście od nauki to umiejętność rozpoznania własnych potrzeb i odwagi w korygowaniu planów. Dla wielu osób przerwanie studiów staje się etapem przejściowym, po którym wracają z nową energią i większą świadomością celów.

Młodzi rodzice a studia – wybór z przekonania czy konieczność?

Pojawienie się dziecka w czasie studiów potrafi wywrócić do góry nogami cały dotychczasowy rytm życia. Nagle każda decyzja wymaga większej rozwagi, a dotychczasowe plany schodzą na drugi plan. Opieka nad niemowlęciem pochłania uwagę i energię, przez co uczelnia przestaje kojarzyć się z rozwojem i odkrywaniem pasji. Dla młodych rodziców staje się miejscem pełnym obowiązków i presji, trudnym do pogodzenia z codziennymi wyzwaniami związanymi z rodzicielstwem.

Wraz z narodzinami dziecka zmienia się system wartości. To, co kiedyś było priorytetem, traci znaczenie wobec nowych odpowiedzialności. Wielu studentów przyznaje, że studia w takiej sytuacji zaczynają przypominać walkę o przetrwanie, a nie ścieżkę nauki i samorealizacji.

Rodzicielstwo na uczelni

Na polskich uniwersytetach widać coraz bardziej przyjazne podejście do studentów wychowujących dzieci. Choć maluchy w akademickich korytarzach wciąż nie należą do codzienności, ich obecność przestaje zaskakiwać. Widok wózka stojącego przed salą czy mamy czekającej z niemowlęciem na egzamin coraz częściej spotyka się z życzliwością i empatią.

Uczelnie wciąż mają wiele do zrobienia, ale rośnie liczba inicjatyw wspierających młodych rodziców. W zależności od regulaminu, studenci mogą otrzymać pomoc finansową, elastyczny plan zajęć lub urlop dziekański. Coraz częściej pojawiają się także udogodnienia praktyczne – pokoje do karmienia i przewijania, a nawet akademickie żłobki i przedszkola. W miastach takich jak Kraków, Łódź, Cieszyn czy Poznań działają placówki związane z uczelniami, które umożliwiają rodzicom uczestnictwo w zajęciach bez obaw o bezpieczeństwo dziecka. Dzięki temu młodzi ludzie zyskują szansę na naukę w atmosferze zrozumienia i równowagi.

Zanim podejmiesz decyzję o rezygnacji

Myśl o przerwaniu studiów wymaga spokoju i uczciwego przyjrzenia się własnym motywom. Zanim złożysz rezygnację, warto zapytać samego siebie: co dokładnie skłania mnie do takiego kroku? Odpowiedzi typu „nie daję rady” albo „to nie dla mnie” często pokazują jedynie wierzchnią warstwę problemu. Za znużeniem lub zniechęceniem może kryć się wypalenie, trudności zdrowotne lub zagubienie w planach zawodowych. Czasem decyzja o odejściu nie wynika z racjonalnej oceny, lecz z chęci ucieczki od napięcia.

Świadoma decyzja ma kilka wyraźnych oznak:

• Masz alternatywę. Myślisz o innym kierunku, szkole policealnej lub rozpoczęciu pracy w branży, która Cię interesuje.
• Szukasz wsparcia. Rozmawiasz z prowadzącymi zajęcia, psychologiem uczelnianym, rodziną i przyjaciółmi, by spojrzeć na sytuację z różnych stron.
• Rozważasz inne rozwiązania. Analizujesz możliwość urlopu dziekańskiego, zmiany specjalizacji lub przeniesienia na inny wydział.
• Działasz świadomie. Emocje oczywiście są obecne, ale nie one kierują Twoim wyborem – liczy się rozsądna analiza zysków i strat.

Jeśli zauważysz, że decyzja wynika głównie z presji i zmęczenia, warto się zatrzymać. Szybkie rezygnacje rzadko przynoszą spokój, a często prowadzą do żalu. Czas, rozmowa i refleksja pomagają zrozumieć, czego naprawdę potrzebujesz i czy studia rzeczywiście przeszkadzają w dalszym rozwoju.

Jak wspierać studentów przed rezygnacją?

Rezygnacja ze studiów stanowi wyzwanie zarówno dla studentów, jak i dla uczelni. Ograniczenie skali tego problemu wymaga zaangażowania obu stron – potrzebna jest współpraca, otwartość i wspólne poszukiwanie rozwiązań. Najlepsze rezultaty przynosi budowanie środowiska opartego na wzajemnym zaufaniu, jasnych zasadach i realnym wsparciu. W takiej atmosferze młodzi ludzie zyskują poczucie bezpieczeństwa, chętniej rozwijają swoje talenty i dążą do realizacji planów.

Jakie działania może podjąć student lub kandydat?

Pierwszym krokiem powinna być dokładna analiza wybranego kierunku. Sama nazwa czy chwilowa popularność nie wystarczą, by ocenić jego wartość. Warto prześledzić plan zajęć na kolejne semestry, zapoznać się z zakresem przedmiotów i sprawdzić, jakie umiejętności można dzięki nim zdobyć. Cenne wskazówki dają także rozmowy ze starszymi studentami i absolwentami. Ich opinie pomagają lepiej zrozumieć realia nauki, tempo pracy oraz przydatność programu w dalszej karierze.

Pomocne mogą okazać się również materiały edukacyjne w sieci. Artykuły i poradniki porządkują wiedzę o tym, jak dopasować kierunek do zainteresowań i planów zawodowych. Np. artykuł Jak wybrać studia przedstawia konkretne wskazówki, które ułatwiają podjęcie rozsądnej decyzji. Dzięki takim źródłom przyszły student zyskuje szerszy ogląd sytuacji i unika wyborów podejmowanych pod wpływem emocji, prowadzących później do rozczarowania i rezygnacji.

Warto też spojrzeć na studia jak na etap przygotowujący do dalszych działań, a nie ostateczny cel. Program nie zawsze idealnie pokrywa się z osobistymi zainteresowaniami, a niektóre przedmioty mogą wydawać się nudne lub oderwane od wymarzonej kariery. Mimo to często właśnie one okazują się najbardziej przydatne w przyszłości. Osoba marząca o pracy w branży eventowej może mieć dość zajęć z logistyki, ale dzięki nim nauczy się planować projekty, zarządzać zespołem i kontrolować wydatki.

Pomoc w zrozumieniu, jak łączyć akademicką wiedzę z rynkiem pracy, oferują biura karier. Wskazują, w jaki sposób zdobyte umiejętności można wykorzystać w praktyce i jakie możliwości rozwoju otwiera dany kierunek.

W jaki sposób uczelnia może wspierać studentów?

To, jak młodzi ludzie postrzegają swoją naukę, w dużej mierze zależy od atmosfery panującej na uczelni. Instytucje akademickie mają więc realny wpływ na decyzje studentów dotyczące dalszej edukacji. Jednym z działań, które pozwalają ograniczyć liczbę rezygnacji, jest umożliwienie kandydatom poznania uczelni jeszcze przed rozpoczęciem nauki. Dni otwarte czy uczestnictwo w przykładowych zajęciach pozwalają lepiej zrozumieć specyfikę kierunku i sprawdzić, czy odpowiada on ich oczekiwaniom. Ważne jest też uczciwe przedstawianie informacji – zarówno o zaletach, jak i ewentualnych trudnościach, z jakimi można się spotkać.

Równie istotne jest stworzenie przestrzeni, w której student czuje się bezpiecznie i może liczyć na wsparcie. Bezpłatna pomoc psychologiczna, stypendia, doradztwo zawodowe i przyjazny kontakt z wykładowcami pozwalają uniknąć sytuacji, w których młoda osoba zostaje sama z problemem. Zrozumienie, empatia i gotowość do rozmowy sprawiają, że student szybciej szuka rozwiązania zamiast zrezygnować bez słowa.

Podsumowanie

Dyplom uczelni wyższej wciąż pozostaje przepustką do stabilniejszej przyszłości, dlatego rezygnacja z nauki staje się jedną z najtrudniejszych decyzji w życiu młodego człowieka. Czasem wynika z wypalenia lub chwilowego kryzysu, ale bywa też dowodem odwagi i świadomości własnych potrzeb.

Największym wyzwaniem nie jest samo pytanie o to, czy zostać, czy odejść, lecz zrozumienie, co w danym momencie jest naprawdę ważne. Dorosłość polega na umiejętności oceny sytuacji i gotowości do zmiany planów, gdy wymaga tego rzeczywistość. Porzucenie jednego scenariusza nie oznacza porażki – może stać się początkiem drogi bliższej prawdziwym wartościom i autentycznym pragnieniom niż zewnętrznym oczekiwaniom sukcesu.

Źródła:

• CosinusYoung
• Zjawisko drop-outu na polskich uczelniach - RAD-on: RAPORTY, ANALIZY, DANE
• Kto i dlaczego porzuca studia? – Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy
• Zdrowie psychiczne w środowisku akademickim – raport, wyzwania i rekomendacje - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - Portal Gov.pl
• Co zrobić, aby uzyskali dyplom? Uczelnie zawalczą o studentów - Narodowe Centrum Badań i Rozwoju - Portal Gov.pl

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.

Autor: Małgorzata Poręba